Kołatek domowy

Dla niektórych owadów, takich jak kołatek domowy, drewno to idealne miejsce do życia i rozwoju. Niestety przy okazji często niszczą nasze domy, drewniane konstrukcje, meble, parkiety, cenne obrazy i rzeźby. Ich obecność nie zwiastuje niczego dobrego. Co to jest kołatek domowy? Kołatek domowy jak się pozbyć?

Kołatek domowy - jak wygląda?

Drewno to naturalny i bardzo wdzięczny surowiec. Nic więc dziwnego, że od wielu wieków służy nam jako doskonały materiał konstrukcyjny i budowlany. Nie tylko człowiek ma „słabość” do drewna – jak się okazuje to również idealne miejsce do życia niektórych owadów. Jedne traktują drewno jako kryjówkę, miejsce do składania jaj, a inne znajdują w nim ważne dla swojego rozwoju substancje, takie jak celuloza czy hemiceluloza.

Często słyszymy: „mam w domu korniki”. Tak naprawdę za korniki wielu ludzi uznaje wszystkie robaki, które żerują w drewnie. Do szkodników drewna zaliczamy kilka rzędów owadów: termity, błonkoskrzydłe oraz chrząszcze, m.in. te z rodziny kołatkowatych, kózkowatych czy ryjkowcowatych (wśród tych ostatnich mamy podrodzinę kornikowatych i ich przedstawicieli – korniki). Nasz pierwszy i najbardziej pospolity szkodnik to przedstawiciel chrząszczy z rodziny kołatkowatych – kołatek domowy.

To mały, brązowy chrząszcz, który mierzy około 4 mm. Posiada nitkowate i dość długie jak na swoje niewielkie rozmiary czułki, które wraz z głową chowa pod rozbudowanym przedpleczem. Jak na chrząszcza przystało ma trzy pary odnóży oraz pokrywy, pod którymi skrywa swe skrzydła. Na pokrywach widoczne są wgłębienia w postaci szeregu kropek.

Mowa oczywiście o postaci dorosłej (chrząszcz), a jak rozpoznać larwę? Larwy są łukowato zgięte, jasne i mięsiste. Widoczne są drobne włoski i odznaczające się, nieco ciemniejsze główki. Ciało larwy jest posegmentowane i mierzy do 6 mm. Kołatek domowy larwa opanowuje drewno wyrobione, powietrzonsuche lub te lekko nadpsute przez grzyby. To gatunek, który ściśle związany jest z budynkami, a to dlatego, że jest wrażliwy na niskie temperatury. Ze względu na to, że atakuje różne gatunki drewna i na dodatek w różnym wieku uznawany jest za jednego z najgroźniejszych szkodników.

Innym, mniej znanym ale równie pospolitym przedstawicielem kołatkowatych w Polsce, jest kołatek uparty. Wygląd bardzo podobny: brunatne ubarwienie, drobne owłosienie, długość ciała około 5 mm. To, co różni go od poprzednika to przedplecze – nie jest ono tak bardzo wysklepione w kształt kaptura, jak ma to miejsce u kołatka domowego. Kołatek uparty larwa ma kształt pędraka, czyli wygląd typowej larwy kołatkowatych. Osiąga maksymalnie 8 mm długości.

Kołatek uparty żeruje w zawilgoconym i zagrzybionym drewnie drzew iglastych, mniej liściastych. Opanowuje zazwyczaj dolne części budynków, bo preferuje umiarkowane warunki termiczne. To gatunek szkodnika drewna konstrukcyjnego, zawilgoconego i częściowo rozłożonego przez grzyby.

Popularny szkodnik drewna – kołatek

O tym, że naszym „kornikiem” jest właśnie kołatek domowy może świadczyć obecność szkodnika. Gatunek owada określamy na podstawie cech taksonomicznych, czyli prościej mówiąc na podstawie wyglądu larwy czy dorosłego chrząszcza. Ale co w przypadku kiedy nie widzimy żadnego owada w budynku? Pozostaje określenie gatunku na podstawie m.in. zostawianych przez dorosłe osobniki otworów wylotowych na powierzchni drewna i tego co się z nich wysypuje lub po dokonanych przez owada szkodach w budynku.

Drążone przez larwy kołatka chodniki są okrągłe i mają średnicę około 2 mm. Młode larwy drążą chodniki dosyć płytko, z kolei te starsze „zaglądają” chętniej w głąb drewna. Żerowiska wypełnione są odchodami oraz sypką mączką drzewną. Dorosłe osobniki opuszczają drewno przez okrągłe otwory wylotowe. Charakterystyczne są dźwięki dochodzące ze środka drewna, w którym żerują – odgłosy przypominające kołatanie, stukanie. Wszak od tych odgłosów wywodzi się ich nazwa oraz całej rodziny chrząszczy kołatkowatych. Skąd te dźwięki? To nie jest, jak niektórzy twierdzą, odgłos wydawany przez larwy drążące tunele, tylko uderzenia chrząszczy w twarde kawałki drewna.

Kołatek uparty – jak chronić swoje drewno?

To jeden z najgroźniejszych i najczęściej spotykanych owadów żerujących w drewnie. Chrząszcze pojawiają się od kwietnia do końca sierpnia. Samice składają jaja pojedynczo lub grupami w szparach drewna. Zdarza się, że wykorzystują do tego celu stare otwory wylotowe chrząszczy.

Kołatek domowy preferuje zarówno drewno drzew liściastych jak i iglastych, atakuje drewniane konstrukcje budynków, drewniane obiekty stanowiące wystrój wnętrz (meble, rzeźby, ramy obrazów) i wyroby wikliniarskie. Atakuje drewno lite, jak i sklejkę.

Larwy są bardzo żarłoczne, a okres żerowania zależy od wartości pokarmowej drewna oraz warunków otoczenia. Optymalne warunki to 22-23 stopnie Celsjusza oraz wilgotność powietrza bliska 100%. Nic więc dziwnego, że chętnie żerują w miejscach wilgotnych, takich jak piwnice, nieogrzewane i opuszczone budynki, wnętrza starych kościołów czy muzea skansenowskie. Kołatek uznawany jest za najgroźniejszego szkodnika niszczącego drewniane zabytki. Opanowuje wyrobione drewno przez wiele pokoleń, aż do jego całkowitego zniszczenia.

Jak zatem chronić drewno? Jedna z metod to oczywiście impregnacja drewna, ale prawda jest taka, że ochrona zaczynać się powinna już w lesie. Należy zadbać o odpowiedni skład gatunkowy i wiekowy drzewostanów. Ponadto regularnie usuwać uszkodzone i połamane drzewa, przeprowadzać zabiegi żywicowania drzew, cyklicznie ścinać i wywozić drzewa. Warto zadbać również o drewno składowane. Dzięki tym wszystkim zabiegom ograniczy się rozprzestrzenianie grzybów i owadów niszczących drewno.

Kołatek domowy zwalczanie

Ten owad potrafi dokonać sporych zniszczeń, w związku z tym należy zadziałać szybko, skutecznie i profesjonalnie. Posiadamy duże doświadczenie w zwalczaniu szkodników drewna. Dobieramy odpowiednią metodę w zależności od wielkości obiektu, budynku i rodzaju materiału drewnianego. Istotną kwestią jest również dostęp do miejsca, w którym żerują owady.

Kołatek domowy chętnie żeruje na więźbie dachowej i atakuje drewniane elementy konstrukcyjne budynku – w takim przypadku sprawdzi się dezynsekcja gazowa przy użyciu fosforowodoru, czyli fumigacja. Sprawdzi się ona również w przypadku obiektów o dużej kubaturze (fumigacja skansen, fumigacja kościół). To zabieg, który polega na wtłaczaniu gazu (fosforowodoru) pod ciśnieniem do szczelnie zamkniętego budynku. Fosforowodór w wysokim stężeniu skutecznie zwalcza wszelkie bytujące w budynku owady, zarówno larwy jak i osobniki dorosłe.

Inną metodą może być użycie żelu owadobójczego XILIX. Żel jest skuteczny, wydajny i przede wszystkim bezpieczny – dla środowiska, dla osób wykonujących dezynsekcję i dla domowników. Oprócz tego, że metoda zwalcza szkodniki to zabezpiecza również drewno przed ponownym pojawieniem się owadów. Xilix-Gel  uznawany jest za profesjonalny impregnat do drewna.